Uit de kluis: koopcontracten van het echtpaar Kröller-Müller

Een pittige clause van de Kröller-Müllers

In de rubriek ‘Uit de kluis’ maken medewerkers en inwoners van de gemeente Ede een persoonlijke keuze uit de kluis van het gemeentearchief. In deze aflevering is Hennie Kohut-van Eerten aan het woord, vrijwilliger bij het notarieel project van het gemeentearchief. Ze schrijft over een notariële akte waarin het echtpaar Kröller-Müller grond aankoopt; opvallend is hoe het echtpaar omgaat met de huurders op het zojuist door hen aangekochte terrein. 

Vrijwilligers bij het gemeentearchief maken notariële aktes, ouder dan 100 jaar, beschikbaar voor het publiek op de website archieval.nl. De notariële aktes uit 1913 van notaris Dinger te Lunteren bevatten zeven koopcontracten van het echtpaar Kröller-Müller.

Opvallend is dat de aankopen niet op dezelfde naam worden ingeschreven. Helene Kröller-Müller koopt in totaal vier percelen. Tien anderen zijn gekocht door Anton Kröller, in zijn functie als directeur van de NV Wilhelm H. Müller en Co.. De echtgenoten komen daarvoor niet zelf naar de  notaris. Bijna iedere keer behartigt rentmeester Mulder de aankopen voor het echtpaar. Het echtpaar is buiten gemeenschap van goederen getrouwd.

Opmerkelijk is hoe met huurders wordt omgegaan. Bij de aankoop akte 15L.102  is een huurder betrokken; de huur wordt overgenomen. Het gaat om de boerenhofstede De Laar in Harskamp. Waarschijnlijk was De Laar een winstgevende boerderij en lag deze niet in het gebied waar nu Het Nationale Park De Hoge Veluwe is.

Maar in aktes 16L.410 en 417, gaat het om kleinere percelen die wel in dit gebied liggen. Bij deze aankopen worden getimmerten (meestal schuren en hooibergen) en huurcontracten van zeven huurders afgekocht. De huur wordt opgezegd per 1 november 1915. Indien het perceel niet ontruimd en verlaten is zal men ‘met harde hand door de koopster (de NV) kunnen worden verwijderd.’

Bij deze twee aktes is ook een clausule opgenomen die ik nog in geen ander koopcontact ben tegengekomen:  ‘Ook zal de koopster geen onderhoud plegen aan de getimmerten en de huur zal met onmiddellijke ingang beëindigd worden en de bewoners moeten het pand verlaten indien een huis onbewoonbaar verklaard wordt.’ Hoe vaak gebruik werd gemaakt van deze clausule zal moeilijk achterhaalbaar zijn.

Nog lang niet alle aktes zijn in archieval.nl ingevoerd. Dus mocht u interesse hebben in bijvoorbeeld aktes waarin uw familie wordt genoemd en deze niet vindt, dan is het een goed idee om later nog eens te zoeken.

Eerdere afleveringen van de rubriek Uit de kluis vindt u hier.