Bevrijding van De Klomp op film

Bevrijding De Klomp

Hoewel Bevrijdingsdag in Nederland op 5 mei gevierd wordt, zijn er een aantal plaatsen die pas na deze datum zijn bevrijd, zo ook in de gemeente Ede. De bevrijding van Ede duurde in totaal maar liefst 25 dagen: van 15 april tot 9 mei. Deelen werd als eerste bevrijd op 15 april. Bijna een maand later, op 9 mei, kon de westkant van de gemeente pas de vrijheid vieren. De Klomp werd toen bevrijd door de eenheden van de 49th British Infantry Division, ook wel de Polar Bear Division.

Bij de bevrijding werd de bevolking van De Klomp geëvacueerd. In De Klomp bestond de bezetting nog uit enkele SS-bataljons. Zij bleven zich handhaven na de capitulatie op 5 mei en de totale controle over Nederland door de Britten en Canadezen op 7 mei. Uiteindelijk werden de Nederlandse SS-bataljons naar het gevangenenkamp in Harskamp afgemarcheerd. 

Inlichtingen aan de regering 

In februari 1946 vult de gemeente Ede een enquête in (archief 1006, invnr. 59(Verwijst naar een externe website)). Deze enquête was er om de toestand in het getroffen gebied in de provincie Gelderland kenbaar te maken aan de regering. Hierin staat het verloop van de bevrijding en wordt medegedeeld welke gebouwen verwoest waren. Daarin deelde de gemeente Ede mee dat er tot 5 mei 1945 nog behoorlijk gevochten werd in Gelders Veenendaal en De Klomp. Daarbij zijn ook meerdere slachtoffers gevallen en huizen vernield. 

Filmdocumentatie

In de collectie van gemeentearchief Ede bevindt zich uniek beeldmateriaal van deze bijzondere bevrijding. In de video (mp4, 43 MB) zijn namelijk de gearresteerde SS’ers te zien. Deze worden uit De Klomp afgemarcheerd. Daarnaast zijn de wapens en fietsen te zien die de bevrijders in beslag hebben genomen. 

Ook interessant

• In het kader van 80 jaar bevrijding organiseert het gemeentearchief een Historisch Café op 28 mei. Tijdens deze middag geeft onder andere Gerard Gijsbertsen een lezing, getiteld ‘De bevrijding van Ede stopte niet op 17 april’. Meer informatie.
• Ter ere van 75 jaar bevrijding heeft de XON een documentaire uitgebracht met beelden van de bevrijding in Lunteren, De Klomp en Ederveen: https://www.youtube.com/watch?v=VfX6-ezJiJ4(Verwijst naar een externe website).